مقاله: بررسی و نقد فرضیه خاستگاه هاجری اسلام

(بخشی از نقد بر نظریه هاجریسم)

پاتریشیا کرون پژوهشگر دانمارکی و مایکل کوک محقق انگلیسی، که هر دو دانش‌آموخته دانشگاه لندن و شاگردان جان ونزبرو اسلام‌شناس مشهور انگلیسی هستند، در نظریه هاجریسم که بر اساس دیدگاهی برون‌دینی و با تکیه صرف بر منابع غیراسلامی ارائه کرده‌اند، مدعیات تازه‌ای را مطرح نموده‌اند که یکی از آنها موضوع معرفی یک خاستگاه هاجری برای اسلام است، یعنی مشخص کردن منطقه‌ای به عنوان خاستگاه اسلام که ارتباط روشنی با هاجریان» (اعراب ساکن در مناطق شمال‌غربی عربستان که منابع یهودی آنان را از نسل هاجر و اسماعیل می‌دانستند) داشته باشد. برای این منظور، آنها سعی می‌کنند گزارش‌های تاریخی‌ای را که بعضی مناطق جغرافیایی را به هاجر و هاجریان نسبت می‌دهند با گزارش‌های باقی‌مانده از مراحل اولیه پیدایش اسلام مقایسه کنند و رابطه‌ای بین آنها برقرار نمایند، و در ابتدا لازم است که زمینه فکری مناسبی در خواننده برای این مقایسه تاریخی فراهم کنند. البته باید توجه داشته باشیم که توضیحات کرون و کوک به گونه‌ای است که معلوم می‌سازد هدف اصلی آنها نه نشان دادن خاستگاه» برای اسلام در شمال‌غرب عربستان، بلکه درواقع، ارائه توجیه برای زمان» واقعه ظهور اسلام است. ادعای آنها دارای سه فرض اساسی است: یکسان بودن مهگرایه» (هاجریان) و مسلمانان، تطبیق بعضی نامهای ذکرشده در کتاب مقدس بر اماکن اسلامی، و قبله اول بودن پترا برای مساجد مسلمین. در این مقاله، به بررسی هر سه مورد مذکور پرداخته ایم. این مقاله را نشریه علمی پژوهشی فلسفه دین در زمستان 1396 منتشر کرده است.